Pure Rubens Museum Boijmans Van Beuningen
Rotterdam, 2018
Door de Bodonzaal te verduisteren en haar wanden te zwarten wordt de ruimte an sich onbelangrijk gemaakt. Ze krijgt het statuut van een eindeloze ‘non-space’ en opereert als coulissenruimte of backstage. In deze donkere coulissen worden enkele van Rubens afgewerkte meesterwerken op een terughoudende en tegelijk voorname wijze getoond. Ook filmprojecties met achtergrond en duiding worden hier afgespeeld; afgeschermd in een eigen volume of op een ‘achterkantplek’ in de scenografie. Verder biedt de tussenruimte plaats aan heldere zaalteksten die thematische groepen van schetsen duiden. De coulissen zijn groot en zorgen voor wat bewegingsruimte tussen de meer intense momenten van de tentoonstelling.
Waar de tentoonstelling in feite over gaat zijn de vele olieverfschetsen op panelen. De werken zijn eerder klein en worden in thematische ensembles getoond. Het zijn intense werken die ongepolijst de hand van Rubens blootleggen. Ze worden ‘mise-en-scène’ geplaatst en opgevoerd in presentatiekabinetten die als decors opgesteld staan in de museumzaal. De verschillende scenes werken als ingezette vormstukken, gebaseerd op het principe van de studiolo. Ze maken de relatie tot de schetsen gepast intiem. Door de kabinetten met een egaal uitgelichte binnenzijde van gekleurd textiel te bespannen, zijn het net deze ruimtes en wandoppervlakken die de aandacht opeisen in het geheel van de scenografie. Door ook de vorm van de ruimtelijke figuren specifiek te kiezen, wordt de ervaring van de thematische groepen als bijzondere gehelen versterkt.
Een spannend parcours wil een bijzonder rijke en gevarieerde ervaring nalaten. De tentoonstelling wordt een dubbelverhaal van gekleurde presentatiekabinetten en filmische coulissen, van intensiteit en ontspanning. De toeschouwer wordt van de ene groep olieverfschetsen naar de andere gevoerd. Tussentijds binden de thematische filmprojecties en zaalteksten het geheel in de donkere coulissen. Men wordt er verrast door de finale meesterwerken van Rubens. De afgewerkte kunstwerken relateren op een ontspannen manier aan de olieverfschetsen. De werken en projecties scheppen de context waarin de schetsen worden getoond. De symbolische keuze om de afgewerkte stukken naar de coulissen te verwijzen versterkt de intenties van de curator. De scenografie zet de meesterlijke schetsen centraal op de voorgrond en stelt zich voldoende terughoudend op ten aanzien van hun fragielere karakter. De aandacht wordt volop gevestigd op de prachtige olieverfschetsen, wat het besef van hun bijzonder karakter als betekenisvolle referentiepunten in de moderne schilderkunst sterkt. Deze hedendaagse scenografie baadt in een actuele visuele kleur- en beeldtaal die Rubens feilloos de 21e eeuw in loodst.
Opdrachtgever: Museum Boijmans Van Beuningen
